Een kogel maakte een einde aan het leven van Óscar Romero op 24 maart 1980, terwijl hij, tijdens het offertorium, op het punt stond de kelk te verheffen. Veertig jaar na dato is het schokkend om zijn misgewaad, doorboord door de kogel, en de bloedvlekken die bewaard zijn gebleven op de plaats van de brute moord, te zien.

Aartsbisschop Romero leefde in een tijd van grote beroering in zijn land, in het klimaat van de Koude Oorlog dat de wereld verscheurde. Zijn behoudende geest weerhield hem er niet van moedig de ongerechtigheid en het institutioneel geweld waaronder El Salvador gebukt ging gedurende zijn jaren van apostolische dienst aan de kaak te stellen.

Dikwijls verhief hij zijn stem om de Kerk en de boeren te verdedigen in een land waar mensenrechten niet werden gerespecteerd en mensen straffeloos werden vermoord, in het bijzonder sinds de dood - in 1977 - van pater Rutilio Grande, die spoedig zal worden zaligverklaard. De aantallen zijn huiveringwekkend: vanaf november 1979 werden niet minder dan 600 mensen ieder maand vermoord; doodseskaders, de politie en militairen, moordden, onthoofdden, richtten bloedbaden aan; zeventig duizend mensen vonden de dood in de burgeroorlog, die 12 jaar duurde en het land ruïneerde. 80 % van hen waren burgers.

Ofschoon de guerrillaoorlog hevig was werd het meeste geweld in El Salvador gepleegd door overheidsinstanties. In het bijzonder treffend en uitdagend was pater Romero's beroemde toespraak tot de ordetroepen, waarin hij vraagt niet op mensen te schieten. "Ik roep u op, ik smeek u, in de naam van God, schiet niet op de mensen".

In de loop der jaren werd zijn imago controversieel: voor velen was hij een volksmenner, een revolutionair, hij zou een naïeve bisschop zijn in een conflictsituatie, geïnstrumentaliseerd door het Marxisme.



De heilige Óscar Romero is een van de meest beroemde martelaren van de 20e eeuw. Johannes Paulus II beschouwde hem als een van de nieuwe martelaren, in zijn viering van het Jubileum Jaar in het Colosseum op 7 mei 2000. Zijn zalig- en heiligverklaring tonen een priester die, dankzij zijn diepe geloof, opkwam voor zijn volk.

Romero was een man van diep geloof die sprak over Jezus als "Christelijke vreugde van mijn leven". Hij koos "sentir con la Iglesia" als zijn bisschoppelijk motto, genomen uit de Spirituele Oefeningen van de heilige Ignatius. Romero betoonde een speciale loyaliteit voor de pausen die hij ontmoette, van Pius XI tot Johannes Paulus II. Een loyaliteit die hem deed zeggen: "de grootste vreugde voor een priester is om in gemeenschap met de paus te leven". Ook schreef hij in zijn dagboek: "Wat een paradox... hoe meer mijn trouw aan Rome groeit, des te meer identificeer ik mij met mijn nieuwe diocees en mijn vaderland".

Maar veertig jaar na zijn dood, in een andere context dan de huidige waarin veel jonge mensen nog nooit van hem gehoord hebben, wat zegt ons het getuigenis van zijn martelaarschap?

Paus Franciscus vatte het samen in de brief die hij deed uitgaan op de dag van zijn heiligverklaring. "De stem van de nieuwe heilige blijft vandaag klinken om ons eraan te herinneren dat de Kerk, de broeders samengeroepen rond hun Heer, de familie van God is waarin geen plaats is voor verdeeldheid. Geloof in Jezus Christus, wanneer juist begrepen en aanvaard in zijn uiteindelijke consequenties, brengt gemeenschappen voort die vrede en solidariteit opbouwen. Hiertoe wordt de Kerk vandaag opgeroepen, in El Salvador, in Amerika en in de hele wereld: om rijk te zijn aan barmhartigheid en een zuurdesem van verzoening te worden voor de samenleving."

Door deze woorden van de Paus is er een kompas die ons erop wijst het getuigenis van aartsbisschop Romero en de vele christenen in El Salvador - er wordt over nog 500 martelaren gesproken - niet te reduceren: het is evident dat liefde voor Christus niet los kan worden gemaakt van de liefde voor iemands broeders en zusters.

De heiligverklaring van deze martelaar op 4 oktober 2018, heeft, in zekere zin, de wat minderwaardige interpretaties die over zijn leven rondgingen, gezuiverd. Door het ware gezicht van de heilige te tonen is de Latijns-amerikaanse Kerk een getuigenis rijker waarvan geleerd kan worden de uitdagingen van geweld en ongerechtigheid die nog steeds het continent teisteren onder ogen te zien, speciaal nu in deze tijd van verwarring en chaos in Latijns Amerika.

De heilige Paulus VI, gecanoniseerd op dezelfde dag als de heilige Óscar Romero, schreef dat "het inderdaad temidden van hun nood is dat onze medemensen behoefte hebben aan vreugde, haar lied willen horen". Aldus kan aartsbisschop Romero’s getuigenis een bron van hoop worden voor een nieuwe lente van geloof in de Nieuwe Wereld.