Onderwijs: de verandering is een leven dat anders en nieuw is.
Een online ontmoeting met Julián Carrón met duizenden deelnemers, gepromoot door CL waarin de drama's en uitdagingen van jongeren, leraren en ouders tijdens de epidemie aan de orde komen. "De zin van het leven wordt niet doorgegeven via DNA ...".'Een evenement is een evenement is een evenement'. Het lijkt gepast om hier Gertrude Stein te parafraseren die schreef: "Een roos is (nu eenmaal) een roos is (nu eemaal) een roos". Ook hier hebben we te maken met iets opbloeiends, nl het publieke online-evenement, georganiseerd door CL op zijn YouTube-kanaal zaterdagavond 30 januari j.l., getiteld "onderwijs: het communiceren van jezelf. Groeien en laten groeien in tijden van pandemie". Het evenement kan opnieuw worden bekeken, zoals veel mensen al hebben gedaan, en werd gekenmerkt door een veelvoud van stemmen. Thema was de meest urgente en soms zeer verontrustende actuele kwestie van het onderwijs. Duizenden mensen keken mee op hun mobiles, computers en televisies. Schrijver van dit artikel had het geluk om te worden uitgenodigd in het huis van een paar vrienden (de Covid-voorschriften daarbij in acht nemend), om gezamelijk te kunnen deelnemen, zij het op een afstand, maar in een kleine gemeenschap.
Nog voordat er iets werd gezegd door ons, Julián Carrón en degenen die spraken, was de eerste boodschap van de avond dit: we zijn niet de enige. In een wereld die mooi maar soms tragisch is, zoals de huidige wereld, is de gemeenschap op drift. Dat werd toegelicht in een ingezonden brief in Corrière della Sera (Engels) geschreven door een groep docenten en opvoeders. Vele inzichten en even zovele vragen. We bevinden ons midden in een vreselijke crisis, iets dat onmiddellijk ter sprake werd gebracht door Elisabetta, een kinderarts in een groot ziekenhuis in Milaan. "Hoe is het mogelijk dat er negen- of tienjarigen zijn overleden ten gevolge van een spelletje, een 'challenge' op 'social media?', zo vroeg ze zich af waarbij ze het gesprek opende met het grote gevoel van onbehagen dat leeft bij volwassenen. Wat gebeurt er met onze kinderen? Getallen en feiten onthullen een groot lijden. Julián Carrón antwoordde door het gesprek naar het thema onderwijs te leiden. Hij citeerde Susanna Tamaro en zei dat het virus problemen die al bestonden "niet gecreëerd maar blootgelegd" heeft. De pandemie heeft de destructieve kracht van het hedendaags nihilisme in de schijnwerpers gezet, de explosie van angsten, eenzaamheid, ongelijkheid ... In de loop van de jaren heeft het bewustzijn van deze groeiende kritieke situatie veel kwalificaties voorbij zien komen die nog niets aan kracht hebben ingeboet: in de jaren zeventig sprak Pier Paolo Pasolini al over de "antropologische mutatie" van het Italiaanse volk, steeds meer gehomologeerd; in de jaren tachtig bedacht Don Luigi Giussani de term "Tsjernobyl-effect" om de verzwakking van de persoonlijkheid te beschrijven; paus Johannes Paulus II sprak over de "afschaffing van de mens", paus Benedictus XVI van een "educatieve noodsituatie", en paus Franciscus roept nu op tot een "wereldwijd educatief pact" voor de jeugd van vandaag.
Dit is niet alleen een probleem voor culturele analyse; het praktische nihilisme van onze tijd is evident in de nieuwe generaties. Domenico, uit Cesena, legde dit goed uit door te praten over een brief geschreven door een 18-jarige die schreef: ik heb niemand om naar te schrijven. De uitdaging is gericht aan volwassenen, aan hun manier van zichzelf te presenteren. "De zin van het leven," legde Carrón uit, "wordt niet doorgegeven via DNA." De uitdaging is de persoonlijke relatie, wat Affinati de "diepe verbondenheid" noemde. Lesgeven kan niet alleen een overdracht van begrippen zijn, de inzet is veel hoger.
Het was een 5-jarige jongen die vervolgens iedereen hielp een nieuwe stap voorwaarts te zetten. Luca, uit Lugano, vertelde een mooi verhaal. Een vertrouwde situatie tijdens het avondeten: de ouders bidden voor een remedie voor Covid en de vijfjarige jongen raakte plotseling van streek. Zijn leraar had hem in de klas uitgelegd dat alleen volwassenen konden praten over het virus. Maar toen "hij in gesprek met een andere leraar zich realiseerde dat hij voor de remedie kon bidden, wilde hij van school wisselen". Deze leraar trok hem zo aan dat hij van school wilde veranderen. Carrón merkte op: je kunt niet, zelfs met de beste bedoelingen, een kind, zelfs een vijfjarige, redden van de realiteit. Een kind weet al hoe te oordelen en zal je beoordelen. Maar om jezelf te kunnen openen voor de realiteit heb je een volwassene nodig die aanwezig is. Door dit voorbeeld kunnen we beter begrijpen waarom "onderwijs de introductie is tot de totale realiteit", zoals Don Giussani altijd zei. Een ander belangrijk punt kwam ter tafel dankzij Pina van Macerata, die over haar studenten sprak, haar GS-studenten, en haar kinderen: als we ons eigen hart niet geloven, kunnen we het hart van de ander niet uitdagen.
Het gaat om ons eigen 'ik'. "Laat het 'ik' opnieuw herboren worden in een ontmoeting," zo legde Carrón uit, "zodat het in staat is zich open te stellen voor de anderen....om hen te doen ontwaken." Het is niet gemakkelijk om volwassenen te vinden, en jonge mensen vatten het onmiddellijk. Er is geen ruimte voor bedrog. Later, in zijn antwoord aan Fortunato van Florence, citeerde Carrón de psychiater Massimo Recalcati: het is geen kwestie van informatie uitwisselen, docenten moeten eerst aan zichzelf werken. Julián Carrón zelf vertelde over zijn ervaring als leraar in een school in Madrid: "Hoeveel ochtenden zou ik er niet voor in zijn geweest een les niet te hebben hoeven geven, maar dan ging ik het klaslokaal binnen en was verbaasd over wat er gebeurde. En ik kwam terug, naar mijn kantoor, enthousiast ... Zelfs onze beperkingen zijn een kans om onszelf te bevragen en te werken met onze kinderen." Alleen volwassenen die echt een aanwezigheid zijn kunnen iets voortbrengen, zijn vruchtbaar.
Een van de oude slogans van Giuseppe Garibaldi schoot me toen te binnen: "Er is glorie voor iedereen". Ja, want in deze dagen, des te meer nu in deze tijd van pandemie, is er ook het bezwaar van het niet opgewassen voelen tegen de uitdagingen, of een gebrek aan adequate strategieën of projecten. Carrón citeerde opnieuw Don Giussani toen deze erop aandrong dat in deze tijd "in een samenleving zoals de onze iets nieuws niet kan worden gecreëerd, behalve vanuit het leven zelf; er is geen structuur, geen organisatie, geen initiatief dat de moeite waard is. Alleen een leven dat anders is en nieuw kan structuren, initiatieven, relaties, uiteindelijk alles, veranderen. Daarom is er ruimte voor iedereen", zei Carrón. Dit is op de eerste plaats in alle omstandigheden van toepassing op ouders en opvoeders.
School en familie kunnen dus antwoorden op de uitdagingen die het virus op dramatische wijze onder de aandacht heeft gebracht. M.b.t. scholen en in het bijzonder de crisis van het afstandsonderwijs en de bureaucratische procedures hebben de mechanismen die Affinati terecht "theatraal" noemt een vraag naar voren gebracht welke een echte uitdaging is. Studenten en leraren zijn op zoek naar een plaats van vrijheid, een plaats van opvoeding voor iedereen, een plek waar de mens ontdekt kan worden. Degenen die het geluk hebben gehad van een blik op "een leven dat anders is en nieuw" hebben een groot verlangen om het voor te stellen aan iedereen.
