In CL heeft alles altijd om vriendschap gedraaid. Giussani's pedagogie is gebaseerd op vriendschap. Het is geen toeval dat de Rimini Meeting "meeting van de vriendschap tussen de volkeren" heet. Het thema van dit jaar is gewijd aan de "onuitputtelijke" vriendschap van God. En juist een theologische vriendschap is de sleutel tot de eenheid van CL en de relatie met de Kerk, zoals de voorzitter van de Fraterniteit van Gemeenschap en Bevrijding, Davide Prosperi, bevestigt in dit interview.

Waarom heeft u ervoor gekozen om over vriendschap te praten?
De Meeting is autonoom in haar organisatie en voorstellen, maar, zoals iedereen weet, is het een expressieve vorm van de beweging en daarom hebben we altijd haar thema's gedeeld, deze in het bijzonder. Dit jaar is deze keuze ook gemaakt vanuit de wens om een oordeel te geven over het historische moment dat de beweging doormaakt. Vriendschap is namelijk de vorm waarbinnen Giussani's onderricht zich heeft ontwikkeld en van waaruit de gemeenschappen, de publieke aanwezigheid en de werken van de beweging, inclusief de Meeting, vorm hebben gekregen. Bovendien bevat vriendschap als criterium voor de omgang met de werkelijkheid ook een in zekere zin revolutionair oordeel over de tijd waarin we leven, die gekenmerkt wordt door een individualisme dat, zoals kardinaal Zuppi terecht opmerkte tijdens de Meeting, mensen diep alleen laat.

Hoe leg je deze vriendschap gebaseerd op omarmingen, discussies en ontmoetingen uit aan de digitale generaties?
Onze jongeren zijn kinderen van hun tijd, en terecht. Maar het doel van een beweging als de onze verandert niet: het is en blijft een opvoeding in het geloof volgens de methode van kennis op basis van getuigenissen. Vandaag de dag is de dynamiek van kennis veranderd, we willen alles hebben en wel onmiddellijk. Oppervlakkigheid is dus het kenmerk van elke relatie geworden. Wij stellen jongeren voor om een concrete menselijke aanwezigheid te volgen, die fundamenteel is voor een authentieke relatie met de werkelijkheid. Anders overheerst de projectie die ieder van ons op de dingen maakt. Daarom staat vriendschap centraal: Christus communiceert zichzelf door deel te nemen aan een gezelschap die Hem als aanwezig erkent.

De term "gezelschap" komt vaak terug in deze discussie, maar wat betekent het concreet?
Giussani sprak over "een gezelschap geleid door de bestemming". "Gezelschap" betekent gratuïteit, dat wil zeggen dat ieder de bestemming van de ander op het oog heeft, en omgekeerd, dat wil zeggen dat ieder die zijn leven geeft voor de ander begrijpt dat hij daarmee ook zijn eigen leven vervult. Dan is dit gezelschap 'geleid': men volgt iemand die de weg wijst. En ten slotte is het een gezelschap dat geleid wordt "naar de bestemming", dat wil zeggen, het heeft datgene "voor altijd" in zich waar het hart naar verlangt. De vriendschap van Christus binnen zo'n gezelschap biedt alle mannen en vrouwen de zekerheid dat ze niet alleen zijn en een ware bevrijding van kwaad en angst. Daarom noemen we onszelf 'Gemeenschap en Bevrijding'. Het lijkt me een interessant voorstel voor iedereen, gelovig of niet.

Wat is Gemeenschap en Bevrijding vandaag de dag?
Een kerkelijke beweging met een sterke missionaire roeping, zoals alle post-conciliaire bewegingen. We bestaan omdat een bepaald charisma in staat is geweest generaties jonge mensen te fascineren, hun vuur en enthousiasme te herstellen om de christelijke ervaring aan te hangen. En Giussani leerde ons deze schoonheid niet voor onszelf te houden.

Hoe komt het dat bewegingen er vaak wel in slagen om de harten van jongeren te bereiken en de Kerk niet?
Ik ben het niet eens met dat onderscheid, omdat de bewegingen deel uitmaken van de Kerk. Sinds de jaren 50 zijn mensen, en jongeren in het bijzonder, geleidelijk verhuisd van per definitie 'christelijke' sociale plaatsen, zoals oratoria of parochies, naar andere omgevingen. Het kenmerk, ja de roeping van bewegingen is juist om aanwezig te zijn in deze 'nieuwe' omgevingen. Bovendien, in een tijd van diepe existentiële onzekerheid, was Giussani in staat om zekerheden te communiceren. Geen dogma's die men moet aanhangen, maar een integrale menselijkheid, een christelijke vriendschap bestaande uit woorden, daden en gemeenschapsleven, waardoor het ook mogelijk is de schoonheid en noodzaak van traditie en leer te herontdekken. Er is dus geen tegenstelling: als een charisma authentiek is, dat wil zeggen voortgebracht door de Heilige Geest, draagt het vruchten voor de hele Kerk. Het lijkt mij dat de recente pausen dit algemeen erkend hebben.

Hoe moeilijk is het om de eenheid van de beweging te bewaren?
Het zou onmogelijk zijn als het van ons afhing, van ons vermogen om eenheid te 'maken'. Het kan niet het resultaat zijn van evenwicht of compromis. Eenheid ligt aan de oorsprong, het komt vóór elke persoonlijke visie. Wat ons verenigt is het feit van Christus. Als we dit erkennen, wordt een gezamenlijke reis mogelijk. En, zoals paus Franciscus ons in zijn boodschap aan de Meeting in herinnering bracht, is het Christus zelf die voor deze methode koos: Hij vertrouwde Zijn missie toe aan de eenheid onder de leerlingen, Hij zette alles in op de vriendschap tussen hen die Hem erkenden, waardoor deze "onuitputtelijk" werd. Het is nu aan ons om er elk moment "op in te zetten", om een volk op te bouwen, zoals Mgr. Baturi vandaag zei toen hij sprak over de titel van de Meeting, dat in staat is om iedereen te ontmoeten. Christus aanwezig zien in het leven samen maakt echt het onmogelijke mogelijk...

Bijvoorbeeld?
Op 15 oktober waren we met 70.000 mensen op het Sint-Pietersplein. De beweging kwam uit een periode van lijden en weinigen hadden op zo'n opkomst gerekend. In plaats daarvan leidde het besef van onze oorsprong ertoe dat we allemaal gehoor gaven aan de oproep van de paus, ieder met zijn eigen vrijheid op het spel. Zo hebben we laten zien dat wat ons echt interesseert is verbonden te zijn met Christus, de zin van het leven en de werkelijkheid, op de weg van de Kerk.

Wat zal er van CL worden?
We zetten belangrijke stappen in termen van bewustwording. Na de grote bloei van de bewegingen, die culmineerde in de beroemde bijeenkomst met Johannes Paulus II in 1998 met de belangrijkste stichters, worden de kerkelijke bewegingen - niet alleen CL - de laatste jaren geconfronteerd met uitdagingen die vergelijkbaar zijn met die waarmee religieuze ordes eeuwen geleden werden geconfronteerd. De poging om een stabiele vorm te geven aan onze ervaring en de essentiële factoren van het charisma te erkennen die zullen blijven bestaan en vrucht zullen dragen, is aan de gang en gaat ons allen aan. Ik denk dat de stappen die we nu zetten ons helpen om ons opnieuw bewust te worden van deze taak. Dit wordt niet alleen naar de toekomst geprojecteerd, want we worden gevraagd te antwoorden op de vragen van de hedendaagse mens: hoe antwoordt Christus vandaag op de vragen van ons hart?

Oorspronkelijk gepubliceerd in Avvenire