Giovanna Moretto woont in Chester, Verenigd Koninkrijk, met haar man Luca en hun twee dochters, en werkt als ontwikkelingspsycholoog voor de Child and Adolescent Mental Health Services (CAMHS) in Liverpool. Elk jaar heeft ze te maken met jonge mannen en vrouwen met grote problemen: zelfbeschadiging, zelfmoordpogingen, geweld, psychische stoornissen. Maar de tijd die ze met hen doorbrengt, legt ze uit, is een voortdurende opvoeding omdat het je dwingt om de goedheid op te sporen, zelfs in het meest verborgene en in de schijnbaar onbeduidende gebaren. "Mijn eerste behoefte," vertelt ze, "is dat mijn leven één wordt. Ik ben een moeder, een vrouw, een psycholoog en ik ben een christen. Maar hoe komen deze dingen samen? Hier in Engeland, vooral op het werk, is het onmogelijk om over het geloof te praten, omdat er mensen zijn die beledigd zouden kunnen zijn en je het risico loopt om onderzocht te worden. Maar geplaatst voor bepaalde zaken kun je niet terugkrabbelen."



Waar kun je niet voor terugkrabbelen?
In november vorig jaar kreeg ik een nieuwe afdeling en meteen kreeg ik een ingewikkelde zaak toegewezen. Het ging om een 14-jarig meisje met frequente en zeer ernstige fasen van zelfbeschadiging en met een moeilijke familiegeschiedenis die ertoe leidde dat ze meerdere keren een poging deed om zichzelf van het leven te beroven. De situatie was zo ernstig dat iedereen die met haar te maken had bang en defensief was. Niemand wilde aan deze zaak werken. Ik werd boos. Ik wist dat ze haar aan mij hadden "gegeven", wetende dat ik als nieuwkomer niet kon weigeren of klagen. In plaats daarvan was beginnen te werken met haar - en het team achter haar - het beste wat me had kunnen overkomen.

Waarom?
Omdat ze ons, met haar pijn, dwong om naar onze eigen nood te kijken. Toen ik haar ontmoette, werd ik geconfronteerd met een tiener die in een speciale accommodatie woonde, een soort "thuiskliniek" die volledig antiseptisch was. Meubilair was er niet zodat ze zichzelf niet kon verwonden. Ongeveer twintig verzorgers zorgden vierentwintig uur per dag, zeven dagen per week voor haar, namen duizend stappen en volgden protocollen en procedures om het ergste te voorkomen. Maar het probleem bleef. Ze bleef zichzelf pijn doen en het team dat voor haar zorgde leefde in angst om te falen. Iedereen wilde dat ik haar snel een therapie voorschreef, maar ik had geen magisch recept. Ik vroeg toen om samen te werken met degenen die dag en nacht bij haar waren, degenen die geroepen waren om van haar te houden. Het was nodig om creatief te worden, om te gaan kijken naar het goede dat dit meisje is, niet alleen naar wat er mis is.

Wat betekent het om "naar het goede te kijken"?
Het kwaad dat ze zichzelf aandoet is een taal, de enige manier waarop ze zichzelf kan uitdrukken. Tot op dat moment hadden we geprobeerd dit volledig weg te nemen zonder haar een alternatief te bieden. Op dat moment, in gesprek met de rest van het team, kwamen er woorden in me op om met hen - mensen die totaal atheïstisch en ongeïnteresseerd in God zijn - de evangelieparabel over het onkruid te delen. Dat meisje is net een veld waar zoveel onkruid is gegroeid door al het kwaad dat haar is aangedaan, maar waar nog steeds tarwe staat. Dus zelfs het huis waar ze was opgenomen kan een kans zijn om goed zaad te zaaien. Als we daarentegen, om van het onkruid af te komen, alles verdoven, rukken we zelfs het goede eruit dat er is. Ik zei tegen hen: we moeten het graan laten groeien, dat op een dag zo mooi en stralend zal zijn dat het onkruid, ook al zal het nooit verdwijnen, het licht niet kan wegnemen.

Dit is mooi, zelfs poëtisch, maar wat betekent het concreet?
We begonnen een relatie met haar op te bouwen die bestond uit kleine gebaren, dialogen en zelfs stiltes. Elke stap tussen mij en mijn collega's werd gedicteerd door wat er gebeurde en niet alleen door protocollen. Na vier maanden stopte ze met zichzelf snijden. Het is niet dat ze niet meer zal vallen - dat zal gebeuren - maar ze begon voor het eerst met nieuwe ogen naar zichzelf te kijken. En mijn collega's en ik keken ook met nieuwe ogen naar elkaar. Dit alles heeft mij veranderd.

Waarom?
Mijn laatste redmiddel, toen ik in het nauw gedreven werd, was mijn geloofservaring, op een manier die ik nooit op mijn werk had kunnen doen. En de mooiste verrassing was om te zien hoe mijn collega's zo onder de indruk waren dat ze alle procedures wilden terugdraaien en opnieuw wilden beginnen met deze tiener. We begonnen echt samen te werken.

Vanuit de christelijke ervaring, een methode...
Ja. Er ontstond een eenheid tussen mij, de maatschappelijk werker, en het hoofd van de instelling die een methode van werken werd: we deelden de stappen die genomen moesten worden en we bespraken problemen met elkaar. We werkten niet autonoom in eenzaamheid of, erger nog, volgden rigide handleidingen en protocollen. Zelfs de vader van het meisje, die tot dan toe aan de zijlijn had gestaan, was verbaasd over deze nieuwe manier van werken en begon met ons te praten over hoe hij dicht bij zijn dochter kon zijn. Een collega zei tegen me: "Ik had nooit gedacht dat werken aan deze zaak zo'n geweldige ervaring kon worden." Ik leerde dat ik nergens bang voor hoef te zijn. Wat ik in het christendom ben tegengekomen is echt voor iedereen, zelfs in de moeilijkste omstandigheden.

Waarom nam je dit risico?
Vanwege wat we nu leren in de School van de Gemeenschap, het lezen van Het religieuze zintuig. Ik begon te kijken naar mijn elementaire ervaring: Ik wil naar mijn werk gaan om schoonheid, rechtvaardigheid en hoop te vinden. Ik moet begrijpen dat ik gewild en geliefd ben. En dit is mogelijk in een gezelschap van vrienden, in mijn relatie met mijn man en mijn dochters, in het volgen van de Beweging. Al deze vragen worden ook gesteld door de jongeren die ik op mijn werk ontmoet en door mijn collega's. Waarom zou ik ze niet serieus nemen?

"Achter elk gebaar zit een vraag naar betekenis. Waarom al die pijn? Waarom al dit liefdesverdriet? Wij volwassenen moeten, in plaats dat we wegkijken, naar deze diepe zingevingsvraag kijken."

Help ons één ding te begrijpen: Waarom gaan zoveel jongeren tegenwoordig over tot zelfbeschadiging?
Hier in Engeland hebben we een zeer hoog percentage gevallen: drie op de tien jongeren doen zichzelf opzettelijk pijn. Zelfbeschadiging is een uiting van emotioneel leed, van moeite om je emoties te accepteren, van een gebrek aan betekenis. We zouden het kunnen definiëren als "geërgerde en wanhopige" taal, de enige taal die jongeren kunnen gebruiken als er geen zinnige woorden meer zijn. Het is echter een taal waarnaar geluisterd moet worden omdat het nog steeds een poging is om te communiceren. Zelfbeschadiging heeft verschillende functies. De meest voorkomende is om iets te voelen. Als iemand depressief of getraumatiseerd is, schakelt zijn of haar lichaam de zintuiglijke waarneming uit omdat er te veel pijn is om te verdragen. Als je pijn hebt, geeft het lichaam endorfine af die je voor een paar momenten het gevoel geeft dat je leeft, en daarom gebruiken veel jongeren deze methode: ze gebruiken een biologische oplossing om met psychologische pijn om te gaan.

Je gaat elke dag met ze om: Welke vragen hebben ze, wat vragen ze?
Achter elk gebaar zit een vraag naar betekenis. Waarom al die pijn? Waarom al die strijd? Waarom al dit liefdesverdriet? Waarom ik, en sommigen gaan zo ver dat ze het expliciet maken: "Wat is de zin van mijn leven als ik geen vrienden heb, als ik gepest word op school en mijn familie altijd ruzie maakt?" Ik heb bijvoorbeeld veel tienermeisjes ontmoet die aan zelfbeschadiging begonnen omdat ze zich gebruikt en verstoten voelden door hun eerste grote liefde. Wij volwassenen moeten, in plaats weg te kijken, kijken naar deze diepe vraag naar betekenis die het lichaam van onze tieners markeert.

Je zei dat ze niets meer voelen; maar ik heb de indruk dat jongeren tegenwoordig juist hypergestimuleerd worden: pornografie van jongs af aan, een buitensporig gebruik van sociale media en internet. We geven ze toegang tot alles zonder de middelen om te begrijpen wat ze zien...
Het komt allemaal voort uit eenzaamheid. Ze zijn aan veel te veel blootgesteld, maar ze zijn eenzaam. Van jongs af aan ervaren ze een soort almacht over de dingen waartoe ze toegang hebben, maar er is niemand om ze te begeleiden en te beschermen. Je kunt dus van kookvideo's naar ranzige video's gaan alsof alles hetzelfde is. Maar het is niet allemaal hetzelfde. Daarom gaat het in de eerste plaats om het herstellen van een betekenisvolle relatie en dialoog met tieners. Als ik denk aan het meisje waar ik mee werkte, is het belangrijkste voor mij niet om met de vinger naar haar fouten te wijzen, maar om te begrijpen wie de volwassenen in haar leven zijn, die haar echt steunen op haar pad van groei.

Wat als ze antwoordt dat ze niemand heeft?
Dat is wat er is gebeurd. Maar ik vertelde haar dat ik bij haar was. Ze deed er alles aan om me weg te sturen en ik bleef er toch. Mijn collega's die eerder alleen maar bang waren, bleven. Dit is wat de Heer met ons doet: we kunnen Hem duizend keer per dag wegduwen, maar Hij gaat niet weg. Hij blijft.