De vakantieperiode nadert. Dit is geen onthechting van jezelf, maar een gelegenheid om nog dieper in te gaan op wat je doormaakt. Want het is daar, tijdens de vrije tijd, dat men begrijpt wat men werkelijk wil. We herhalen passages over dit thema uit dialogen tussen enkele jongeren en don Giussani.

De volgende tekst is een fragment uit de aantekeningen van een gesprek dat mgr. Luigi Giussani had in de zomer van 1964. Het verscheen voor het eerst in het Engels in het juli 2000 nummer van Traces.

Vanaf Gioventù Studentesca's vroegste dagen hebben we een duidelijk en eenvoudig idee: vrije tijd is tijd waarin je niet verplicht bent iets te doen, er is niets dat je verplicht bent te doen, vrije tijd is vrije tijd.



Omdat we vaak discussieerden met ouders en leraren over hun idee dat GS te veel van de vrije tijd van jongeren in beslag nam, terwijl ze eigenlijk zouden moeten studeren of in de keuken of rond het huis zouden moeten werken, zei ik altijd: "Zeker hebben ze vrije tijd, die kinderen!". "Maar een jongere, een volwassene," zeiden mensen dan, "wordt beoordeeld op zijn werk; op hoe serieus hij zijn werk neemt, op zijn vasthoudendheid en trouw aan zijn werk." "Nee," antwoordde ik, "helemaal niet! Een jong iemand wordt beoordeeld op hoe hij zijn vrije tijd gebruikt." Oh, ze waren allemaal geschokt. In plaats daarvan... als het vrije tijd is, betekent dit dat iemand vrij is om te doen wat hij wil. Dus wat iemand wil kan worden begrepen door hoe hij zijn vrije tijd gebruikt.

Ik begrijp wat iemand (jong of volwassen) echt wil niet uit zijn werk of studie, die hij moet doen uit sociale druk of noodzaak, maar uit hoe hij zijn vrije tijd gebruikt. Als een jongere of volwassene zijn vrije tijd verspilt, houdt hij niet van het leven; hij is een dwaas. Vakantie is in feite de klassieke tijd waarin bijna iedereen een dwaas wordt. Integendeel, de vakantietijd is de edelste tijd van het jaar, want het is het moment waarop iemand zo veel betrokken raakt als hij maar wil bij de waarde die hij als dominant voor zijn leven erkent, of hij raakt helemaal nergens bij betrokken en dan is hij, zoals ik al zei, een dwaas.

Het antwoord dat we meer dan veertig jaar geleden aan ouders en leraren gaven, heeft een diepte die ze nooit bereikt hadden: de hoogste waarde van de mens, zijn deugd, moed, energie, wat het leven de moeite waard maakt, ligt in gratuïteit, in zijn vermogen tot gratuïteit. En het is in de vrije tijd dat gratuïteit echt naar buiten komt en zichzelf op een verbazingwekkende manier bevestigt.

De manier waarop je bidt, je trouw aan het gebed, de waarheid van je relaties, je toewijding, enthousiasme, nederige benadering van de werkelijkheid, emotionele betrokkenheid en medeleven met dingen, dit alles is veel duidelijker tijdens de vakantie dan tijdens het jaar. Op vakantie is men vrij en als men vrij is, doet men wat men wil.



Dit betekent dat vakantie belangrijk is. Allereerst vraagt het aandacht in de keuze van gezelschap en plaats, maar bovenal gaat het om de manier waarop je leeft: als vakantie je nooit herinnert aan wat je je vaker zou moeten herinneren, als het je niet beter maakt tegenover anderen, maar je meer laat reageren op instinct dan op verstand, als het je niet leert om met een diepe intentie naar de natuur te kijken, als het je niet blijmoedig offers laat brengen, dan heeft je tijd van rust zijn doel niet bereikt.

Vakantie moet zo vrij mogelijk zijn. Het criterium voor vakantietijd is dat je wat ademruimte hebt en, indien mogelijk, ruimte om diep adem te halen.

Vanuit dit gezichtspunt is het a priori als principe stellen dat een groep samen op vakantie moet gaan in de eerste plaats in strijd met wat we hebben gezegd, omdat de zwakkere leden van de groep bijvoorbeeld misschien niet de moed hebben om "nee" te zeggen. Ten tweede is het in strijd met het missionaire principe: samen op vakantie gaan moet voldoen aan dit criterium. In ieder geval, boven alles, vrijheid. Vrijheid om te doen wat je wilt... volgens het ideaal!

Wat win je door zo te leven? Dankbaarheid en menselijke relaties die puur zijn. In dit alles is het laatste waar we van beschuldigd kunnen worden het aanbieden van een treurig soort leven of iemand dwingen iets belastends te doen: het zou het teken zijn dat de persoon die bezwaar maakt treurig is, vermoeiend, een 'natte deken' - waarbij een natte deken iemand is die niet eet en drinkt, dus iemand die niet van het leven geniet. Waarom, Jezus identificeerde het instrument, de opperste verbinding tussen de mens die op aarde wandelt en de levende God, de Oneindige, het oneindige Mysterie, met eten en drinken. De Eucharistie is eten en drinken - ook al wordt het nu zo vaak gereduceerd tot iets schematisch waarvan men de betekenis niet meer begrijpt. Het is eten en drinken; agape is eten en drinken. De grootste uitdrukking van de relatie tussen mij en deze aanwezigheid die de door God geschapen mens in U is, o Christus, is eten en drinken met U, waarbij U zich identificeert met wat U eet en drinkt, zodat, "ook al leef ik in het vlees, ik leef in het geloof van de Zoon van God" ("geloof" betekent het erkennen van een Aanwezigheid).