Paus Franciscus in Indonesië (Foto: Ansa/Alessandro Di Meo)

De paus in Indonesië: Een kerk die allen verenigt

Zowel een diplomatiek als een apostolisch bezoek, waarbij twee woorden duidelijk naar voren zijn gekomen: “dialoog” en “verzoening”. Een priester van de CL-gemeenschap in Indonesië geeft commentaar op de reis van Franciscus naar Azië en Oceanië
Leonardus Mali*

Op 2 september vertrok paus Franciscus vanuit Rome naar Jakarta, Indonesië, waar hij zal blijven tot vrijdag 6 september. Dit is de eerste etappe van de langste reis van zijn pontificaat. Het hele Indonesische volk, niet alleen de katholieken, heeft hem enthousiast ontvangen.

Toen ik van 2016 tot 2023 in Rome studeerde, heb ik de Heilige Vader twee keer persoonlijk ontmoet. Hem ontmoeten was een indrukwekkende ervaring. Ik stel me voor dat mijn broeders en zusters in Indonesië dezelfde vreugde zullen ervaren. En ik zou graag bij hen zijn, maar verschillende verplichtingen in Italië dwingen me dit offer te brengen. Omdat ik er niet bij kan zijn, zal ik proberen in die vreugde te delen door deze regels met u te delen, om uit te leggen hoe dit het diplomatieke bezoek is van een staatshoofd en tegelijkertijd het pastorale bezoek van het hoofd van de katholieken van de wereld.

Indonesië werd onafhankelijk op 17 augustus 1945. Het Vaticaan was het eerste “Europese” land dat de onafhankelijkheid erkende. Deze steun werd voortgezet met de oprichting van een apostolische nuntiatuur in Jakarta op 6 juli 1947, wat de internationale erkenning van Indonesië versnelde, een fundamentele voorwaarde voor het bestaan van een land. Het bezoek van de paus - Franciscus is de derde paus die het land bezoekt, na Paulus VI (1970) en Johannes Paulus II (1989) - versterkt dan ook de bilaterale betrekkingen tussen de twee staten.

Aankomst van paus Franciscus in Jakarta, Indonesië (Foto: Ansa/Epa/Bagus Indahono)

Vanuit het oogpunt van internationale diplomatie is het interessant dat de Heilige Stoel en de Indonesische regering op dezelfde golflengte zitten in hun streven naar dialoog en verzoening in de betrekkingen tussen de landen van de wereld. Dit bezoek is des te belangrijker in het licht van de komende leiderschapswisselingen in een land dat altijd een vrij en actief buitenlands beleid heeft bevorderd, dat ook de nieuwe regering - binnenkort onder leiding van de nieuw gekozen Prabowo Subianto - naar verwachting zal aanhouden. Deze focus op dialoog en verzoening weerspiegelt het eigenlijke DNA van Indonesië; het is iets dat deel uitmaakt van de geschiedenis van het land, zonder welke het niet zou bestaan. Het is de geest achter het nationale motto “Bhinneka Tunggal Ika,” eenheid in verscheidenheid. Meer dan 1300 stammen, elk met 500 verschillende etnische en linguïstische groepen, met 6 grote religies (islam, confucianisme, boeddhisme, hindoeïsme, katholicisme, andere christelijke denominaties) en diverse andere inheemse geloofsovertuigingen die gerelateerd zijn aan tribale omgevingen, en alle culturele verschillen van de 17.000 eilanden die samen de natie vormen, met dit alles ..., hoe kunnen we allemaal samenleven in een huis dat Indonesië heet, zoals we het vandaag de dag zien?

Volg de reis van de paus naar Indonesië, Papoea-Nieuw-Guinea, Oost-Timor, Singapore (Engels)

Op 20 juli jl. zei ik tijdens een discussie in een studie-instituut dat was opgericht door een aantal jonge islamitische denkers, dat de paus naar Indonesië ging omdat ook hij Indonesië nodig heeft... De hoop op wereldvrede, gebouwd op respect voor broederschap, kan alleen gerealiseerd worden door de krachten van alle mannen en vrouwen van goede wil in alle naties te verenigen.

De reis van Franciscus is ook een apostolisch bezoek. De paus gaat naar Indonesië voor een ontmoeting met katholieken, een kleine kudde van ongeveer 10 miljoen mensen, 3 procent van de bevolking. De paus wil al lang naar Indonesië. Op 25 december 2019, tijdens een audiëntie met journalisten, sprak hij deze wens tegen mij uit. De toenmalige directeur van het Vaticaanse persbureau, die naast hem zat, wees hem erop dat alles eerst besproken en goed gepland moest worden. Maar Franciscus herhaalde: “Ja, we zullen het er later over hebben, maar ik ben van plan om naar Indonesië te gaan en daarna Papoea-Nieuw-Guinea, Oost-Timor en Singapore te bezoeken.” Precies zoals dat nu plaatsvindt.

Ik denk dat de Paus zich er goed van bewust is dat de Indonesische Kerk een unieke ervaring heeft in het ontwikkelen van broederschap in pluralisme. Als natie heeft zij voldoende culturele draagkracht om haar hoop waar te maken. De geest van “Bhinneka Tunggal Ika”, het bewustzijn van het bestaan van de “Ene” die allen verenigt boven verscheidenheid, onthult een uniek land, een waar laboratorium waar men kan leren - levend, niet door theorieën en documenten te bestuderen - en waar samenleven in dialoog en harmonie wordt beoefend.

Zo krijgt het Indonesische katholicisme vandaag de dag een bijzondere betekenis in het missiewerk van de Kerk. Het is het dichtstbevolkte land ter wereld met een moslimmeerderheid, maar tegelijkertijd is het een vruchtbare bodem voor religieuze roepingen. Er zijn momenteel bijna 1700 Indonesische zusters en priesters in Italië; zonen en dochters van de Indonesische kerk zijn missionaris in meer dan 40 landen over de hele wereld.

Ik kom zelf uit Oost-Nusa Tenggara (NTT), de meest zuidelijke provincie van Indonesië, waar meer dan 3 miljoen katholieken wonen. Ik geef les aan het Interdiocesaan Groot-Seminarie in de stad Kupang, de hoofdstad van de provincie, waar 300 seminaristen studeren. Mensen zeggen vaak dat de afkorting NTT een afkorting is van “Nanti Tuhan Tolong” (God zal voorzien), verwijzend naar het feit dat het een van de armste provincies van Indonesië is. Juist daarom konden veel katholieken Franciscus niet verwelkomen in Jakarta. Zij die dat wel kunnen, zullen hem opwachten in Oost-Timor, dat dichterbij en goedkoper is.

De grote hoop van ons, Indonesische gelovigen, is dat zijn bezoek ons zal aanmoedigen om het geloof te beleven in elke levenssituatie, ook in economische moeilijkheden; dat het de Indonesische Kerk zal aanmoedigen om te groeien, om broederlijker en barmhartiger te worden als een vorm van ware zending. Met grote vreugde en hoop: welkom, paus Franciscus!

*Een priester en lid van de CL gemeenschap in Kupang, Indonesië