Kerstmis 2011: ten minste negenendertig gelovigen kwamen om het leven door een bom die geplaatst was in de volgepakte kerk van St. Theresa in de buurt van Abuja, Nigeria.

De prijs van vrijheid

De martelaren van onze tijd: van Nigeria tot Pakistan, tot China, verhalen van mensen die werden gedood of gevangen gezet voor hun geloof. Uit het augustus nummer van Tracce
Francesco Leone Grotti

Het was een geweerschot dat Michael Nnadi op 8 januari 2020 midden in de nacht wakker maakte. De achttienjarige wist, net als alle andere jonge mannen van het Good Shepherd Seminarie in Kaduna, Noord-Nigeria, wat die knal betekende: een bende gewapende islamitische terroristen was aan het inbreken om zoveel mogelijk seminaristen te ontvoeren. Dit was geen op zichzelf staand geval; vanaf 2018 begonnen aanvallen door Fulani-bandieten meer slachtoffers te eisen dan Boko Haram in het Afrikaanse land. Christenen zijn het belangrijkste doelwit: volgens een studie van het lokale Observatory on Religious Freedom in Africa werden tussen 2019 en 2022 minstens 10.251 christenen gedood en 5.572 ontvoerd. Die nacht werd de jonge Michael, die net een jaar eerder naar het seminarie was gegaan, samen met drie metgezellen gegrepen en meegenomen naar het bos na een slopende tocht van vijf uur, vier uur te voet en één op een motorfiets. De terroristen lieten hen de hele dag geblinddoekt onder een boom zitten en sloegen hen genadeloos op hun rug en hoofd. Ze dwongen de seminaristen naar huis te bellen om losgeld te eisen en sloegen hen ondertussen, zodat hun familie hun geschreeuw kon horen.

s Avonds moesten de jonge mannen voor de lol zingen en dansen als clowns, loeien en blaten. De seminaristen waren doodsbang. Slechts één had de moed om zich uit te spreken, Michael, die “tijdens de gevangenschap nooit ophield de terroristen op te roepen om berouw te tonen, God om vergeving te vragen en Zijn wil te volgen,” zegt Samuel Kanta Sakaba, vice-rector van het Good Shepherd Seminarie in Kaduna.

Deze woorden maakten de terroristen woedend, waardoor ze nog wreder werden. Een van hen was echter onder de indruk van het duidelijke geloof van de jongeman, zozeer zelfs dat hij hem benaderde en hem vragen begon te stellen over het christendom, zelfs zo ver dat hij vroeg: “Leer me het Onze Vader bidden.” Dat was op 27 januari. De volgende dag werd Michael meegenomen en doodgeschoten. De andere seminaristen werden na vier dagen vrijgelaten. “Ze vermoordden hem alleen omdat hij katholiek was,” vertelden ze toen ze weer thuis waren. “Het bloed dat hij vergoot heeft ons bevrijd. Hij betaalde de prijs voor onze vrijheid.”

Vandaag ligt Michael begraven voor het Good Shepherd Seminarie in Kaduna en zijn graf is al een bedevaartsoord geworden in Nigeria. “Michael is een martelaar,” legt pater Sakaba uit. “Net als Stefanus gaf hij zijn leven om de boodschap van Christus aan de terroristen te brengen, om hen aan te sporen zich te bekeren. Net als Jezus dacht hij na over het redden van degenen die hem kruisigden. We hopen zijn zaak voor het zaligverklaringsproces snel te kunnen openen.” Iedereen in Nigeria was verbaasd over de moed van deze jonge man, wees van zijn vader en moeder, behalve zijn tweelingbroer Raphael: “Hij was een bescheiden, sociaal, eenvoudig persoon. Hij wilde altijd al priester worden. Hij leerde ons wat echte liefde is: je leven geven voor je vrienden.”

Het is hetzelfde wat een andere jongeman, Akash Bashir, geboren op 22 juni 1994 in Pakistan, deed aan de andere kant van de wereld. De jongeman kon niet zo goed omgaan met zijn theoretische studie en had zich ingeschreven bij het Don Bosco Technisch Instituut voor jongens in Lahore, de hoofdstad van Punjab, waar vaak aanvallen plaatsvinden op de kleine christelijke minderheid. Daar “ontwikkelde hij dankzij het Salesiaanse charisma een diepe vriendschap met Christus”, zegt pater Nobal Lal, rector van de school, en dus, “om de gemeenschap te beschermen en te dienen”, besloot hij zich aan te sluiten bij het team dat elke zondag de beveiliging verzorgde voor de St. John's Church in Youhanabad, de christelijke wijk van Lahore.

Op zondag 15 maart 2015 waren er meer dan duizend mensen bij de mis. Een man, rennend, probeerde binnen te komen. Akash versperde hem de weg. “Ik heb een explosieve riem,” zei de terrorist tegen hem. “Ik zal sterven, maar ik laat je de kerk niet binnengaan,” antwoordde Akash en omhelsde hem, terwijl hij samen met hem de lucht in werd geslingerd. “In een fractie van een seconde koos de jongeman ervoor om zijn leven te geven. Hij leefde zijn 'hier en nu' met God, in diep geloof in Hem,” legt pater Lal uit. Akash is de eerste Dienaar van God in Pakistan; de diocesane fase voor het zaligverklaringsproces werd drie maanden geleden afgesloten. “We hopen dat hij eind 2024 tot martelaar zal worden uitgeroepen,” zei de aartsbisschop van Lahore, Monseigneur Sebastian Francis Shaw. “Akash had zichzelf kunnen redden, maar in plaats daarvan gaf hij zijn leven om meer dan duizend mensen te redden. Zonder hem zou het een bloedbad zijn geweest. We danken God dat hij ons deze jongeman heeft gegeven.” Akash had kunnen ontsnappen, maar dat deed hij niet.

Net als Jimmy Lai, een briljante ondernemer die in China werd geboren en als kind al naar Hong Kong ging. Daar bouwde hij een succesvol uitgeversimperium op, maar dankzij zijn dubbele paspoort had hij naar Londen kunnen vluchten en in alle rust van zijn miljoenen kunnen genieten. Toen de Chinese regering op 1 juli 2020 de National Security Act op het eiland invoerde, waardoor de stad in een openluchtgevangenis veranderde, wist Lai hoe het zou aflopen. Omdat hij altijd opkwam voor vrijheid en democratie, twijfelde hij niet aan de toekomst die de Communistische Partij voor hem in petto had. Lai, die zich in 1997 tot het katholicisme bekeerde, koos ervoor om niet weg te lopen en “te blijven om de vrijheid en de mensenrechten van alle burgers te verdedigen: dat is wat zijn geloof hem leerde,” zegt zijn zoon Sebastien. Lai, zesenzeventig jaar oud, is een symbool van vreedzaam verzet tegen onderdrukking in Hongkong en heeft meer dan 1.260 dagen in de gevangenis doorgebracht: na meerdere veroordelingen in talrijke voorprocessen wacht hij binnenkort op zijn belangrijkste vonnis.

Het verdedigen van de democratie is een ernstig misdrijf voor Peking en de belachelijke beschuldiging van “samenspannen met buitenlandse krachten om de staat te ondermijnen” zou hem levenslang kunnen opleveren. Vrienden die de tycoon in de gevangenis kunnen bezoeken verzekeren iedereen dat hij vrede heeft. Voordat bewakers hem met geweld verboden heilige onderwerpen te tekenen, tekende Lai afbeeldingen van kruisbeelden. Een daarvan, prachtig in zijn eenvoud, is nu te zien in Washington in de kapel gewijd aan de Aartsengel St Michael in de Katholieke Universiteit van Amerika. Volgens zijn zoon Sebastien “betaalt mijn vader ook voor zijn geloof: als hij niet katholiek was geweest, zou hij niet tot zoveel jaar gevangenisstraf zijn veroordeeld.” Jimmy Lai heeft er nooit van gedroomd om een held te zijn. Wat hem beweegt is een veel eenvoudigere motivatie, zoals hij zich zelf herinnerde in 2020, twee maanden voor zijn arrestatie: “God heeft een plan voor ons allemaal, en als je je lot in Gods handen legt, als je ermee instemt om van Hem afhankelijk te zijn, voel je je zo licht, minder druk op je. God heeft me zoveel gegeven en ik voel een enorme dankbaarheid.”