La Bestia, “Het Beest”, is een locomotief met 120 wagons die 4000 km door Mexico rijdt, van de grens met Guatemala tot het beloofde land van alle migranten: de grens met de VS. Ze noemen het “Het Beest” omdat er elke dag honderden mensen op de wagons zitten die hun leven wagen om te ontsnappen aan de armoede en het geweld van de drugshandel die nu hun land in gijzeling houdt. Ze komen uit El Salvador, Honduras en Guatemala, en om de reis te kunnen maken moeten ze vaak mensenhandelaren betalen die banden hebben met de narcos die een deel van de route controleren. Degenen die dat kunnen, betalen contant; degenen die dat niet kunnen - vooral vrouwen - worden soms gedwongen om op een andere manier te betalen. Maar de afgelopen 30 jaar heeft iets de duisternis doorbroken.

De trein passeert ook een klein dorpje in de jungle van Veracruzana dat een eerbetoon is aan de Maagd van Guadalupe: La Patrona. Sinds 1995 maakt een groep katholieke vrouwen - moeders en boeren die bekend staan als Las Patronas - zakken met rijst, bonen en water klaar om naar de migranten te gooien als de trein langskomt. Dit initiatief, dat onderdeel is geworden van hun dagelijkse werk, heeft er echter niet toe geleid dat ze hun gezinnen, echtgenoten en kinderen hebben verwaarloosd, maar heeft hen juist bewuster gemaakt van en betrokken bij dit werk.

Aan de oorsprong van dit alles staan twee zussen, Rosa en Norma, dochters van Leonila Vázquez Alvízar, bekend als Doña Leo, die op 13 april op 89-jarige leeftijd overleed. Zij waren het die, op een ochtend dertig jaar geleden, de roep van jonge mannen hoorden vanaf de daken van de treinwagons die riepen “we hebben honger, moeder, geef ons brood.” Ze besloten te reageren, precies zoals het evangelie leert. Zonder aarzelen gooiden ze het weinige voedsel en de melk die ze hadden in hun tas. Toen ze thuiskwamen, vertelden ze hun moeder wat er was gebeurd. Zij, die twaalf kinderen had en op de suikerrietvelden werkte om de eindjes aan elkaar te knopen, wist heel goed wat honger en armoede waren. Ze schraapte het beetje spaargeld dat ze had bij elkaar en ging naar de supermarkt om rijst, eieren en bonen te kopen. Toen keerde ze terug naar huis, maakte een vuurtje en kookte de hele nacht voor de kinderen die niet van haar waren en die hun leven riskeerden om de Verenigde Staten te bereiken.

De volgende dagen deden andere vrouwen mee en verzamelden wat het platteland te bieden had (papaja's, sinaasappels, mango's) om uit te delen als de trein voorbijreed. Zo werd Las Patronas geboren. Een paar maanden later realiseerden ze zich hoe groot de nood was en richtten ze een gemeenschappelijke keuken op die nu meer dan 800 maaltijden per dag produceert. De echo van hun eenvoudige gebaar begon toen naburige steden te bereiken, en uiteindelijk ook verder weg gelegen plaatsen in heel Mexico: supermarkten begonnen voedseloverschotten te doneren; gewone gezinnen begonnen tortilla's en bonen te bereiden om te delen met degenen die zich vastklampten aan die trein. In 2013 ontving Las Patronas de National Human Rights Award en in 2015 de Princesa de Asturias Award voor hun humanitaire inspanningen. Kranten spraken over Leonila als een rebel, een sociale heldin. Ze zei liever dat wat haar bewoog “een gebaar van naastenliefde” was, want “in die jonge mensen zien we onze eigen kinderen, onze kleinkinderen. Hoe kunnen we onverschillig blijven?” zei ze in een interview op de Mexicaanse radio. Haar dochter Norma viel haar bij: “Als gelovige vrouwen willen we God dankbaar zijn voor wat Hij ons heeft gegeven. En het teruggeven.”

In februari 2015 nam Doña Leo's kleindochter, Karina Aguilar, deel aan de Encuentro in Mexico Stad, gesponsord door vrienden van CL Mexico, getiteld: “Naar de periferieën van de wereld en het bestaan. De Bestemming heeft de mens niet alleen gelaten." Op de vraag hoe het allemaal begon, antwoordde ze: “Ons werk is geboren uit de realiteit, uit het zien van de behoeften van degenen die in die trein reizen. Het zien van de hoop die in hen geboren wordt wanneer ze voedsel krijgen is wat ons drijft om het te blijven bereiden, wat we al meer dan 20 jaar doen.” Bij een andere gelegenheid vertelde Leonila's dochter Norma dat een journalist haar had gevraagd of ze hoopte de wereld te veranderen met dit initiatief. Haar antwoord was stellig: “Wie zei dat ik de wereld wil veranderen? Ik wil mezelf veranderen, mezelf laten veranderen.” Dit is de visie die het leven van Las Patronas doordringt en die vorm en hart heeft gegeven aan Doña Leo's hele leven. Zolang haar lichaam het toeliet, miste Leonila geen dag, ze kookte thuis of ging naar de treinrails. Toen het nieuws van haar dood bekend werd, vulden de sociale media in Mexico (en niet alleen) zich met berichten van achting, bewondering en steun voor haar familie en vrienden. “We zijn bedroefd over haar vertrek, maar haar missie op aarde is vervuld. Vandaag vertrouwen we haar toe aan God en de Maagd van Guadalupe, zodat ze met vreugde in de hemel mag worden verwelkomd. Dank je wel uit de grond van ons hart, Leonila. Tot ziens,” schreef Las Patronas.