Pater Pietro Tiboni

Pater Tiboni. Een leven gegeven

In Oeganda werden vieringen gehouden ter gelegenheid van de 100ste verjaardag van de geboorte van de Comboni-missionaris pater Pietro Tiboni, die generaties priesters heeft gevormd en talrijke liefdadigheids- en onderwijsprojecten heeft opgezet
Filippo Ciantia

Op 25 mei 2025 werd in de parochie van Christus Koning in Kitgum, Noord-Oeganda, een plechtige mis opgedragen ter gelegenheid van de 100e verjaardag van de geboorte van pater Pietro Tiboni (Tiarno di Sopra, Trento, 6 april 1925). De mis werd opgedragen door de aartsbisschop van Gulu, mgr. Raphael P'Mony Wokorach, en werd bijgewoond door talrijke priesters, parochianen, vrienden en gelovigen, die ook vanuit Kampala waren gekomen om de missionaris te gedenken die decennialang een grote invloed had gehad op het leven van de Oegandese Kerk. “Hij was een encyclopedie”, zei de aartsbisschop, “Hij kon ons elk onderwerp leren, zonder aantekeningen, en probeerde altijd het onderwerp begrijpelijk en concreet te maken. Hij onderwees met zijn leven. Hij onderwees het geloof.”

Het was in Kitgum, in het begin van de jaren zeventig, dat pater Tiboni een beslissende wending in zijn missionaire roeping beleefde. Hij ontmoette eerst een groep jonge leken van CL en vervolgens, in mei 1971, don Luigi Giussani. In een tijd waarin de missie in een diepe crisis verkeerde, gekenmerkt door theologische spanningen en pastorale desoriëntatie, gaf die ontmoeting hem nieuwe adem en een hernieuwd elan, en bood hem een visie op de missie die geworteld was in het getuigenis van de gemeenschap en de naastenliefde, uitgedrukt door middel van onderwijs in de Waarheid. Zoals hij zelf vertelde: “Ik herinner me geen woord van onze ontmoeting, maar de indruk die ik ervan had was dat er iets uitzonderlijks aanwezig was... Voor mij was het echt een buitengewone genade, want in die tijd, in de jaren zeventig, verkeerde de missie praktisch in een crisis, als gevolg van de bevrijdingstheologie en diverse andere kwesties. De ontmoeting met Giussani was dus als een grote verademing voor het missionaire leven. Vanaf dat moment was het mijn zorg om te begrijpen wat er met mij was gebeurd.”

Groepsfoto op het feest in Kitgum

Pater Tiboni stichtte het Pastoral Institute of Kitgum (PIK), een seminarie voor volwassen roepingen, maar werd in 1975 door het regime van Idi Amin gedwongen Oeganda te verlaten. Na de val van de dictator keerde hij terug en hervatte hij zijn onderwijswerk en zijn werk als vormingsmedewerker in seminaries. Tegelijkertijd, tijdens de dramatische aids-pandemie, ontstond de ervaring van het Kitgum Meeting Point, onder leiding van Ketty Opoka, die enkele weken voor pater Pietro overleed, die op 13 juni 2017 in Gulu stierf. Het Meeting Point verspreidde zich later over het hele land en zorgt nog steeds voor duizenden zieken en wezen.

In 1981, tijdens een theologische week in het seminarie van Katigondo, begreep pater Tiboni de noodzaak om een christelijke aanwezigheid te creëren die geleefd werd als gemeenschap en persoonlijke verantwoordelijkheid. Zo ontstond Christ is Communion and Life (CCL), een beweging die zich snel over heel Oeganda verspreidde en leken en priesters betrok bij een concreet christelijk leven, geworteld in de werkelijkheid en in staat om velen tot Christus aan te trekken.

De viering van het eeuwfeest werd voortgezet in Kampala, met bijeenkomsten op de St. Kizito en Luigi Giussani middelbare scholen, radio-uitzendingen op Radio Maria en, op 1 juni, de presentatie van het boek Father Tiboni, one of the holiest men we have in de Our Lady of Africa Parish in Mbuya. Er werden ontroerende en oprechte getuigenissen gedeeld in aanwezigheid van de apostolisch nuntius, mgr. Luigi Bianco, de bisschop van Arua, mgr. Sabino Odoki, de provinciale overste van de Comboni-missionarissen, pater Anthony Kibira en talrijke vrienden en getuigen.

Pater Tiboni tijdens de Oegandese viering van het 50-jarig jubileum van Comunione e Liberazione

Mgr. Giuseppe Filippi, een Comboni-missionaris en emeritus bisschop van Kotido, herinnerde zich zijn moed bij het vernieuwen van de vorming van priesters door het gemeenschapsleven en vriendschap centraal te stellen – “een sleutelwoord voor Tiboni, een woord dat gemeenschappen echt en diep verenigd maakt”. Pater Alfonso Poppi van de Fraterniteit van Sint-Carolus Borromeus vertelde hoe zijn ontmoeting met Tiboni in hem een vrije en diep menselijke priesterroeping deed ontwaken: “De ontmoeting met hem wekte een gevoel van verwondering in mij op, en in mijn hart riep ik vol vreugde uit: ‘Dit is een man! Dit is een werkelijk vrije man!’ Van kinds af aan had ik een soort afkeer en vooroordelen tegen priesters ontwikkeld. Mijn christelijke bekering had drie jaar eerder plaatsgevonden, toen ik de CL-beweging had leren kennen, maar de ontmoeting met ‘Tibo’ deed me bewonderen hoe menselijk en mooi de priesterlijke roeping kon zijn.” Rose Busingye, oprichtster van Meeting Point International in Kampala, die zichzelf ‘Tibo's dochter’ noemt, beschreef haar eigen geloofsreis en toewijding aan de dienst aan de armen, die begon met haar ontmoeting met Tiboni, die haar in staat stelde om don Giussani te ontmoeten en te volgen: “Met hem ervoer ik een kameraadschap in de ontdekking van mijn hart en mijn bestemming. Hij vergezelde me in 1990 naar Italië, naar de ontmoeting die mijn leven veranderde. Ik herinner me hoe Giussani en Tiboni me die dag aankeken: het was Gods blik.” Ten slotte vertelde Donatella Whitney hoe hij sinds haar kindertijd een liefdevolle en vaderlijke aanwezigheid was geweest, en benadrukte ze hoe zijn spirituele nalatenschap vandaag de dag nog steeds het leven van zo velen vormgeeft: “Ik heb nog nooit zo'n puur persoon in mijn leven ontmoet. Wat een zegen om in deze ervaring geboren te zijn.”

Het eeuwfeest was dus een gelegenheid om te leven en dankbaar terug te denken aan een leven dat volledig was gegeven, geworteld in de zekerheid dat “de wereld de eenheid van de gelovigen moet zien. In pater Tiboni blijft het getuigenis van een gemeenschap die naastenliefde, onderwijs en zending voortbrengt – en die vandaag de dag nog steeds vruchten afwerpt in Oeganda en de rest van de wereld – levend.

Het gebed van toewijding aan Christus door Maria, dat zich overal zo wijdverspreid heeft, blijft het kostbare symbool van het besef dat de wereld vreugdevolle getuigen nodig heeft die bereid zijn hun leven te geven opdat de wereld moge geloven.