Namen worden van de ene mobiele telefoon naar de andere gestuurd, samen met foto's. Maryam, Nabil, Solomon, Julia, Angie, Abdullah, Lawrence, Farid, Matanius, Marian... alle slachtoffers van de gruwelijke aanslag, opgeëist door ISIS, die afgelopen zondag tijdens een viering de Grieks-orthodoxe kerk Mar Elias in Damascus verwoestte, zijn nog niet geïdentificeerd. Er zijn minstens 25 doden gemeld. Vanmorgen heeft het Latijnse patriarchaat van Jeruzalem, onder leiding van kardinaal Pierbattista Pizzaballa, een harde verklaring afgegeven. "Er is geen enkele rechtvaardiging – religieus, moreel of rationeel – voor het afslachten van onschuldigen, zeker niet in een heilige ruimte. Dergelijk geweld onder het mom van geloof is een ernstige verdraaiing van alles wat heilig is. Dit is een daad van onbeschrijfelijk kwaad – een misdaad tegen de menselijkheid en een zonde voor God.

Deze aanslag is ook een directe aanval op het recht om in vrede en veiligheid te aanbidden. Wij veroordelen deze barbaarse daad krachtig en verwerpen de ideologieën die geweld in naam van de religie trachten te rechtvaardigen. Wij betuigen ons diepste medeleven aan het Grieks-orthodoxe patriarchaat van Antiochië en het hele Oosten, en betuigen onze solidariteit met alle christelijke gemeenschappen in Syrië, die jarenlang vervolging en ontheemding hebben doorstaan en nu opnieuw met angst en onzekerheid worden geconfronteerd."

Pater Firas Lutfi (een franciscaan uit het Heilige Land die nu parochiepriester is in Damascus) en Ayham Khouly, een jonge Syriër die met zijn gezin in de Syrische hoofdstad woont, waar hij projecten coördineert voor de Associazione Pro Terra Sancta, een ngo die verbonden is met de Custodie van het Heilig Land, kennen deze realiteit maar al te goed. De priester vertelt: "De explosie was in de hele stad te horen. Het was 18.30 uur en in de kerk werd een begrafenisdienst gehouden voor een oudere vrouw die een paar dagen eerder was overleden. De twee zelfmoordterroristen kwamen binnen: de ene opende het vuur op de menigte, de andere blies zichzelf op. Onder de doden waren ook kinderen. Veel mensen schoten onmiddellijk te hulp – christenen en moslims. Ik zeg dit omdat het eerlijk is om te weten dat er zoveel Syrische moslims zijn die de christelijke gemeenschap liefhebben en haar zien als een essentieel onderdeel van de Syrische samenleving."

Hoewel de aanslag ongetwijfeld voortkwam uit islamitisch fundamentalisme maakt de priester duidelijk dat acroniemen nu weinig betekenis hebben. De grenzen tussen verschillende jihadistische groeperingen vervagen steeds meer. "De huidige regering bestaat uit personen die deel uitmaakten van milities die tegen Bashar al Assad vochten en die, toen ze eenmaal aan de macht kwamen, de moeilijkste weg kozen: de institutionele weg. Sommigen hebben de verandering waarschijnlijk niet geaccepteerd en wilden met dit bloedbad een boodschap aan de regering sturen, meer nog dan aan ons christenen. Of, zoals de Verenigde Staten hadden gewaarschuwd, dat mogelijk nieuwe islamitische cellen zich hergroeperen en klaar zijn om toe te slaan. Preventie is nodig, maar onze nieuwe regering heeft het moeilijk omdat ze simpelweg niet over de middelen beschikt."

Ayham is duidelijk: "De angst is hier teruggekeerd. Sinds de val van het oude regime zijn er veel provocaties tegen de christelijke gemeenschap geweest. Er zijn brandstichtingen geweest en graffiti op de muren van kerken, in Homs en in andere dorpen: ‘Jullie beurt komt eraan.’ Dit zijn geen geïsoleerde incidenten. We vrezen dat ze gecoördineerd zijn omdat er de afgelopen maanden soortgelijke incidenten zijn geweest. Zonder een echte democratische transitie lopen we het risico dat wat in Afghanistan is gebeurd hier ook gebeurt. We voelen ons niet beschermd of veilig; de regering doet niet genoeg. Veel fundamentalisten hopen dat christenen het land zullen verlaten – en met deze aanvallen slagen ze daarin."

Pater Firas bevestigt: "De afgelopen dagen hebben tientallen christelijke gezinnen besloten te vertrekken. Wanneer ze afscheid komen nemen hebben ze vaak al een besluit genomen. Angst overheerst – en dat is begrijpelijk. Ik kan hen niet overtuigen om te blijven maar ik nodig hen altijd uit om te bidden. Bidden is ruimte maken voor de Heilige Geest om te handelen. En misschien zullen we, door de angst te weerstaan, ontdekken dat onze missie echt hier is, in dit vaderland dat we zo liefhebben – en waarvoor we zo lijden. De Heer zegt: “Bid dat u niet in verzoeking komt.” Ik geloof dat de verleiding is om de betekenis van onze aanwezigheid hier, van ons christelijk leven, te verliezen, om de angst te laten winnen. Jezus' uitnodiging om te bidden is in de eerste plaats een manier om voor onszelf – en vervolgens voor anderen – duidelijk te maken waarom we hier geboren zijn. Waarom zijn we geroepen om hier te leven, in dit land dat het begin van het christendom heeft gezien? We kunnen niet om die vraag heen. Dat gezegd hebbend, niemand van ons wil sterven, dus als iemand vreest voor zijn leven of dat van zijn kinderen is het niet meer dan logisch dat hij overweegt te vertrekken. Maar soms denken ze niet na of beseffen ze niet wat het betekent om over zee te vluchten of zonder middelen. Ik heb zoveel mensen zien sterven bij hun poging om betere landen te bereiken. En zelfs voor degenen die het halen wordt het leven niet meteen rooskleurig. Je moet helemaal opnieuw beginnen. Dat is niet gemakkelijk; veel mensen raken de weg kwijt.”

Toch behoort Ayahm tot degenen die besloten zijn te blijven. Niet uit heldhaftigheid. "Ik ben 37 jaar oud. Ik blijf omdat ik van dit land houd, van zijn duizendjarige geschiedenis en onze oude christelijke gemeenschap. Ik ben net als iedereen bang, maar ik concentreer me op hoop. We kunnen niet werkeloos toekijken en niets doen. We moeten het kwaad bestrijden met onze aanwezigheid. Het uitdagen betekent dromen van het bouwen van een beschaafd, democratisch land met onze eigen handen en door middel van dialoog – een land dat we kunnen doorgeven aan onze kinderen. Bovenal betekent het geloof hebben. We zullen naar de kerk blijven gaan, om de mis te vieren. Vanavond zullen duizenden mensen in de hoofdstad samenkomen om te bidden, om een boodschap uit te dragen: we zijn hier, we leven, we zijn dankbaar voor ons geloof. En met God aan onze zijde gaan we ook de angst tegemoet."