Photo: Unsplash/Bernd Dittrich

Om niet aan bommen gewend te raken

Een leraar vertelt over een student, aangedaan door de oorlog in Oekraïne, over een Oscarwinnende film die als een "stomp in de maag" werd ervaren maar tevens een uitnodiging is om de oproep van de Paus tot vrede te herontdekken

Dit jaar stelde een leerling op een van de scholen waar ik lesgeef voor dat de hele school de Oscarwinnende documentaire 20 Days in Mariupol zou bekijken, waarbij hij zijn voorstel als volgt motiveerde: "Ik geloof dat onze onderwijsinstelling, op haar eigen kleine manier, de plicht heeft om te doen wat ze kan, zodat de tragische situatie van het Oekraïense volk niet bedolven wordt onder een deken van onverschilligheid en cynisme."

Ik was erg getroffen door zijn woorden, omdat de flyer van Compagnia delle Opere over de Europese verkiezingen op de een of andere manier precies herinnert aan dit risico van onverschilligheid en gewoonte waarin we terechtkomen bij een oorlog die zo dichtbij is.

De reactie van studenten en docenten was gevarieerd. Voor sommigen waren de beelden te grimmig en wilden ze er liever niet naar kijken, maar velen namen deel. Het kijken was een echte stomp in de maag, velen lieten hun tranen de vrije loop, waaronder ikzelf, want tegenover de beelden van de dood van Evangelina, een vierjarig meisje, of van een 16-jarige jongen die stierf tijdens een bombardement terwijl hij aan het voetballen was met vrienden, kun je niet onverschillig blijven. We zijn gewend geraakt aan de bommen en raketten op de tv, maar "de nasleep zien is iets anders", zei een van mijn studenten.

De woorden van de Paus resoneerden sterk in mij: "Mogen de vijandelijkheden die immens lijden veroorzaken zo snel mogelijk ophouden."

In de jaren negentig, toen ik 18 jaar oud was, was ik in Slovenië met pater Vinko Kobal, en samen met andere jonge mensen hielpen we vluchtelingen van de oorlog in het voormalige Joegoslavië. In een vluchtelingenkamp schrok ik hoeveel kinderen er waren. Nu is de oorlog nabij en zijn we er bijna aan gewend. Kunnen we wennen aan of onverschillig zijn voor de dood van kinderen in Gaza, Rafah of Marioepol?

Uiteindelijk dreigt zelfs de kwestie van de Europese verkiezingen gereduceerd te worden tot een "op wie moet ik stemmen?". In plaats daarvan begrijp ik dat er veel meer op het spel staat: mijn menselijkheid. De School van de Gemeenschap heeft me veel geholpen, in het bijzonder hoofdstuk 7, punt 3, waarin wordt gesproken over vervreemding, als het voorbeeld van Churchill wordt gegeven en het risico dat de mens wordt gedomineerd door ideologieën, het programmeren van gedachten en gevoelens. Don Giussani zegt: "De huidige politiek wordt over de hele wereld beheerst door dit soort cultuur. Daarom moet er een revolutie komen ter verdediging van wat menselijk is, en deze revolutie kan alleen plaatsvinden onder de vlag van religiositeit. Het moet authentiek religieus zijn, en daarom met authentieke christenen in de frontlinies."

Het is verbazingwekkend om te zien hoe we voortdurend kunnen vervallen in deze vervreemding, in deze onverschilligheid die voortkomt uit een macht die ons zelfs heeft laten wennen aan de gedachte dat het produceren van wapens en het leveren daarvan in plaats van humanitaire hulp de normaalste zaak van de wereld is, zoals de documentaire zelf zegt. De oorlog in Oekraïne was al 10 jaar aan de gang, was het iemand opgevallen?

Ik realiseer me ook dat ik ver verwijderd ben van wat de Paus voortdurend van ons vraagt: vrede als enige oplossing. Het verbaast me echter dat het werk van de School van de Gemeenschap en het eenvoudige voorstel van een student me uit deze vervreemding kunnen halen, die fundamentele vragen in mij weer doen ontwaken, die me op het pad zetten naar waarheid, goedheid en rechtvaardigheid. Zoals de flyer van de Compagnia delle Opere zegt: "Het uitbreken van nieuwe oorlogen en de wedloop naar herbewapening maakt nu iedereen op tragische wijze duidelijk welk risico we lopen: als de oorlog zich uitbreidt, zullen we getuige zijn van de definitieve en onherroepelijke mislukking van het project van de Unie, waardoor de toekomst van de hele menselijke familie wordt bedreigd, zoals Paus Franciscus steeds herhaalt. Zelfs het accepteren van deze hypothese als mogelijk of zelfs waarschijnlijk is in tegenspraak met het ideale fundament waarop Europa is gebouwd."

Ik begrijp dat de verandering die nodig is diepgaand is; wat op het spel staat zijn niet alleen de Europese verkiezingen, maar de verdediging van de mens.

Domenico, Cesena, Italy