De pausen en CL
Paulus VI
‘Voorwaarts, dit is de juiste weg: gaat u zo door!’ (Alberto Savorana, The Life of Luigi Giussani): Giussani zal zich altijd met ontroering en dankbaarheid de woorden herinneren waarmee Paulus VI hem op Palmzondag 1975 aanmoedigde, tijdens een privédialoog na een ontmoeting met jongeren op het St.Pietersplein. Een relatie die begonnen was toen Montini nog aartsbisschop was van Milaan en Giussani daar begonnen was les te geven. (Vgl. Marta Busani, Gioventù Studentesca, 2016)
‘Voorwaarts, dit is de juiste weg; gaat u zo door!’
Johannes Paulus II
Op 18 januari 1979, drie maanden na Wojtyła’s pausverkiezing, ontvang hij don Giussani voor het eerst in audiëntie. Dit schrijft de priester na de ontmoeting in een brief aan alle CL-groepen: ‘Mijn vrienden, laten we deze mens dienen, laten we Christus in deze grote mens met heel ons bestaan dienen’.
In 1982 bezoekt Johannes Paulus II de Meeting van Rimini, waar hij heel het volk van CL een uiterst belangrijke boodschap en taak meegeeft: ‘Het is noodzakelijk dat onze blik zich richt ‘op de bewerker van ons heil’, om een beschaving voort te brengen die ontstaat uit de waarheid en de liefde. De beschaving van de liefde! Om niet de dood nabij te zijn, om niet uit te doven in ongebreideld egoïsme, in de blinde ongevoeligheid voor de pijn van de anderen. Broeders en zusters, bouw onvermoeid aan deze beschaving! Dat is de taak die ik jullie vandaag meegeef. Werk daarvoor, bid daarvoor, lijd daarvoor!’
Er zijn veel persoonlijke of collectieve ontmoetingen geweest tijdens het bijna zevenentwintig jaar durende pontificaat van Johannes Paulus II. Daarin neemt zeker een belangrijke plaats in de audiëntie van 1984 in het Vaticaan, toen de paus de Beweging zijn missionaire mandaat gaf: ‘Gaat uit over heel de wereld om de waarheid, de schoonheid en de vrede te brengen die we ontmoeten in Christus de Verlosser’. Die woorden brachten vele ciellini ertoe te zoeken naar gelegenheden voor studie of werk – of deze te accepteren – buiten de grenzen van Italië, juist in antwoord op die zo gezagvolle en welwillende uitnodiging.
‘Gaat uit over heel de wereld om de waarheid, de schoonheid en de vrede te brengen die we ontmoeten in Christus de Verlosser’
Een ander buitengewoon emotioneel moment was 30 mei 1998, toen don Giussani tijdens een Wake met de Bewegingen en nieuwe gemeenschappen, samen met andere stichters, zijn getuigenis hield. Het beeld van de ontmoeting – na Giussani’s voordracht – van de twee mannen, don Giussani al getekend door zijn ziekte, blijft een van de iconen van onze tijd.
Tenslotte een uitzonderlijke briefwisseling, tussen 2002 en 2004.
Bij de twintigste verjaardag van de erkenning van de Fraterniteit schrijft de paus aan don Giussani: ‘De Beweging wilde en wil niet een weg aanduiden maar de weg die voert naar de oplossing van dit existentiële probleem [van de mens]’. Twee jaar later, vanwege de vijftigjarige geschiedenis van de Beweging, schrijft don Giussani aan de paus: ‘Niet alleen heb ik nooit iets willen ‘stichten’, maar ik beschouw als de genialiteit van de beweging die ik heb zien ontstaan dat ze de passie gevoeld heeft […] voor het christelijke feit als zodanig in zijn oorspronkelijke elementen, en daarmee uit’. In zijn antwoord zegt Johannes Paulus II: ‘Juist hierin ligt de oorspronkelijke pedagogische intuïtie van uw Beweging: namelijk op fascinerende wijze en in syntonie met de hedendaagse cultuur, de christelijke gebeurtenis opnieuw voor te stellen, waargenomen als bron van nieuwe waarden, in staat om het hele bestaan te oriënteren […] Deze ervaring van geloof brengt een nieuwe blik op de werkelijkheid voort, een verantwoordelijkheid en een creativiteit die elk milieu van het bestaan betreffen: van het werk tot de gezinsrelaties, van de sociale inzet tot de bezieling van het culturele en politieke milieu’.
‘Deze ervaring van geloof brengt een nieuwe blik op de werkelijkheid voort, een verantwoordelijkheid en een creativiteit die elk milieu van het bestaan betreffen’
Benedictus XVI
De band van echte vriendschap, gegroeid gedurende minstens twee decennia, tussen don Giussani en kardinaal Ratzinger, staat aan de basis van de relatie tussen de Beweging en Benedictus XVI.
Tijdens zijn audiëntie aan de Beweging in maart 2007, zegt paus Benedictus: ‘Mijn gedachten gaan uit naar monseigneur Luigi Giussani, met wie ik door veel herinneringen verbonden ben en die een echte vriend voor me was geworden’. Weinige maanden later zijn veel leden van CL aanwezig bij het Angelusgebed op 20 januari 2008, als teken van communio met paus Ratzinger, die wegens heftige polemieken ervan afgezien had deel te nemen aan de opening van het academisch jaar van de Sapienza-universiteit te Rome. Een andere speciale gelegenheid zal 16 mei 2010 zijn, wanneer 35.000 personen van de Beweging naar het St.Pietersplein komen voor het Regina Coeli-gebed, tijdens een fase van heftige aanvallen op de Kerk.
Alle ontmoetingen en privé-audiënties bij paus Ratzinger gaan vergezeld van brieven van Julián Carrón aan de Fraterniteit.
Een teken van bijzondere nabijheid is de keuze geweest van Benedictus XVI om voor zijn dagelijkse hulp vier leden van de Memores Domini naast zich te hebben, die sinds zijn uitverkiezing deel uitmaken van de Pauselijke Familie. Een van hen, Manuela Camagni, kwam op 24 november 2014 bij een ongeluk om het leven. Dit is een alinea uit de boodschap van paus Ratzinger voor de begrafenis: ‘Als wij denken aan de Heer, dan is dat omdat Hij, daarvóór nog, denkt aan ons. Wij zijn memores Domini omdat Hij Memor nostri is, ons indachtig is met de liefde van een Vader, van een Broeder, van een Vriend, ook op het moment van de dood. Al kan het soms lijken alsof Hij op dat moment afwezig is, ons vergeet, in werkelijkheid zijn wij altijd voor Hem aanwezig, zijn wij in zijn hart. Waar we ook kunnen vallen, we vallen in zijn handen. Juist daar waarheen niemand ons kan begeleiden, wacht God op ons: ons Leven’.
‘Wij zijn memores Domini omdat Hij Memor nostri is, ons indachtig is met de liefde van een Vader, van een Broeder, van een Vriend, ook op het moment van de dood’
Franciscus
‘Ik ben don Giussani om verschillende redenen dankbaar. De eerste, meest persoonlijke reden, is het goede dat deze mens mij en mijn priesterleven gedaan heeft, door middel van de lezing van zijn boeken en zijn artikelen. De andere reden is dat zijn denken diep menselijk is en het intiemste punt van het menselijk verlangen bereikt. Jullie weten hoe belangrijk voor don Giussani de ervaring van de ontmoeting was: ontmoeting niet met een idee, maar met een Persoon, met Jezus Christus. Zo heeft hij opgevoed tot de vrijheid, brengend naar de ontmoeting met Christus, want Christus geeft ons de ware vrijheid’.
Zo begint paus Franciscus zijn intense toespraak tot de 80.000 personen uit 47 landen die op 7 maart 2017 op het St.Pietersplein zijn samengekomen. Het is de eerste audiëntie die hij verleent aan heel de Beweging bij gelegenheid van de verjaardag van het ontstaan van CL en de tiende sterfdag van don Giussani.
‘Het religieuze zintuig is geen boek uitsluitend voor wie deel uitmaakt van de Beweging; en evenmin enkel voor christenen of voor gelovigen. Het is een boek voor alle mensen die hun eigen menszijn serieus nemen’
Don Giussani en Jorge Mario Bergoglio hebben elkaar nooit persoonlijk gekend. Maar de toekomstige paus kende zijn charisma en zijn denken goed en toen hij nog aartsbisschop was van Buenos Aires, had hij enkele van Giussani’s boeken gepresenteerd, waaronder Il senso religioso (Het religieuze zintuig) en L’attrattiva Gesù.
Paus Franciscus heeft Julián Carrón in privé-audiëntie ontvangen op 11 oktober 2013 en 14 april 2016. Na de laatste ontmoeting schreef Carrón aan de Fraterniteit: ‘Ik geloof dat niets ons meer kan helpen dan ons voortdurende streven ons te vereenzelvigen met het getuigenis dat paus Franciscus ons dagelijks biedt’.
Op 30 november 2016 stuurt de Heilige Vader een zelfgeschreven brief aan de leider van CL om heel de Beweging te bedanken voor de offergaven die tijdens de bedevaarten bij gelegenheid van het Heilig Jaar van Barmhartigheid ingezameld waren. ‘De armoede is noodzakelijk omdat ze beschrijft wat ons werkelijk ter harte gaat: onze behoefte aan Hem’, schrijft Franciscus. ‘Daarom gaan we naar de armen, niet omdat we al weten dat de arme Jezus is, maar om opnieuw te ontdekken dat die arme Jezus is. […] Ik houd niet op de genade in te roepen van een arme Kerk, voor de armen. Het is geen liberaal programma, maar een radicaal programma, want het betekent een terugkeer naar de wortels. […] Het is de revolutie van de tederheid en van de liefde’.
2022. Paus Franciscus verleent aan de hele beweging een audiëntie op 15 oktober, de geboortedag van de stichter, ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan.